Köpekler, evcil hayvanlar, yabani türler, av köpekleri ve sürü güdüm köpekleri gibi birçok farklı kategoride sınıflandırılabilirler. Dünya üzerinde köpek görmemiş bir insan neredeyse yoktur. Kedilerle birlikte, global olarak en çok beslenen evcil hayvanlar arasında yer alırlar. Köpeklerin bu kadar yaygın bir tür olmasının nedeni insanların onları evcilleştirmesidir. Köpekler, doğada kendi kendine var olan bir tür değil, insanların yabani kurtları evcilleştirmesi sonucu ortaya çıkmışlardır. Bu evcilleştirme süreci binlerce yıl sürmüş ve günümüze kadar yaklaşık 500 köpek ırkı ortaya çıkmıştır. Şimdi, köpeklerin tarihsel evrimi, farklı toplumlarda kullanılış amaçları gibi konuları inceleyelim:

Köpekler, en az 12 bin yıldır insanlarla beraber varlık göstermişlerdir. Bilimsel olarak "köpekgiller" (Canidae) familyasına mensupturlar ve doğada yabani olarak yaşayan bozkurttan türemişlerdir. Tilki ve çakal gibi diğer köpekgillerle de akraba olan bu tür, insanlar tarafından ilk olarak avcılık, koruma gibi amaçlarla kullanılmıştır. Mağaralarda yaşayan ve sürekli tehlikelerle karşı karşıya olan insanlar, koku alma ve duyma yetenekleri üstün olan köpekleri evcilleştirmek için büyük çaba harcamışlardır. Bu evcilleştirme süreci ile köpekler, yerleşik yaşama geçildikten sonra sürü güdümü, bekçilik ve çeşitli diğer amaçlarla kullanılmaya başlanmış ve bu da yeni köpek ırklarının ortaya çıkmasını sağlamıştır.

Köpekler, uygarlık öncesinden bugüne kadar insanın günlük yaşamında önemli bir yer tutmuşlardır. Bu nedenle, birçok kültürel figürde yer etmişlerdir. Örneğin, köpeklerin atası olan bozkurt, eski Türk kültüründe kutsal bir figürdür. Hunlar, Göktürkler, Selçuklular ve diğer göçebe toplumlar boyunca köpekler koruma, avcılık ve sürü güdüm gibi birçok amaçla kullanılmıştır. Mısırlılarda da köpek kutsal bir hayvan olarak kabul edilmiştir. Eskimolar ise köpekleri kızağını çektirmek suretiyle ulaşım amaçlı kullanmışlardır. Bu örnekler, köpeklerin günlük hayatın işleyişinde kilit bir role sahip olduğunu göstermektedir.

İnsanlar tarafından çeşitli amaçlar için sahiplenilen köpekler, dış görünüş olarak birbirinden inanılmaz derecede farklı olabilirler. Bazı köpek türleri kaslı ve güçlü olduğu için koruma amacıyla kullanılırken, bazıları ise esnek ve çevik oldukları için hızla koşabilirler veya rahat manevralarda bulunabilirler. Bazı köpek türleri ise son derece zekidir ve birçok beceri isteyen işlerde kullanılabilirler. Köpeklerin anatomisini incelediğimizde, vücut yapılarının son derece dengeli olduğunu görürüz. Ağırlıkları ve kas güçleri dört ayakları üzerine dengeli bir şekilde dağılmıştır. Doğada hızlı koşma özelliğini geliştirmenin bir gereği olarak parmak uçlarında hareket ederler. Koku alma duyuları son derece gelişmiştir, ancak görme ve tat alma duyuları sanıldığı kadar gelişmiş değildir. Tat alma duyuları insanınkinden bile daha zayıftır, bu nedenle zararlı besinleri ayırt edemeyebilirler. Görme duyuları ise karanlıkta birçok canlıya göre daha iyi olsa da yüksek miktarda ışığa maruz kaldıklarında bu yeti zayıflar. Ömürleri ise türüne bağlı olarak 7 yıldan 15-18 yıla kadar değişebilir.

Köpekler, üreyebilecek olgunluğa oldukça kısa sürede ulaşabilen canlılardır. Ortalama olarak doğumdan itibaren 6-12 ay arasında üreme olgunluğuna erişirler. Bu olgunluğa eriştikten sonra da türün periyoduna ve üreme sıklığına bağlı olarak sürekli çiftleşmeye devam ederler. Yavru köpeklerin sosyal olgunluğa erişmesi ise üremeden daha uzun sürer. En azından 1,5-2 yıl, köpeklerin sosyal olgunluğa ulaşması için geçmesi gereken süredir. Bu süreden sonra topluluk içinde görev almaya ve yaşamaya devam ederler. Köpekler sosyal canlılardır ve diğer tür arkadaşlarıyla sürekli iletişim içinde olmalıdırlar. Bu; beraber avlanmak, çiftleşmek, diğer bir sürüye karşı güç mücadelesi vermek gibi birçok amaçla kurulan bir iletişim olabilir. Sosyal davranışını yeterince geliştiremeyen köpeklerin hayatta kalma veya neslini devam ettirme şansı azalır, bu da soyun kesilmesine sebep olabilir.

Özetlemek gerekirse, mağara devirlerinden beri köpekler insanın en eski dostlarından biridir. Savunma, sürü güdümü, bekçilik gibi ilk amaçlardan sonra bugün uyuşturucu operasyonları, özel yarışmalar ve süs gibi daha birçok özelleşmiş amaç için de köpeklerin dostluğu devam etmektedir. İnsanlık var olduğu sürece, köpeklerin de insanlıkla iç içe gelişim göstermeye devam edeceği açıktır.